علائم کولیک در نوزاد مانند گریه‌های بی‌وقفه نوزاد، پاهای جمع شده به سمت شکم و صورت سرخ شده از فشار، تصویری آشنا برای بسیاری از والدین است. کولیک و دل درد نوزادان چالشی است که تا ۴۰ درصد خانواده‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. اگر شما هم از آن دسته والدینی هستید که شب‌ها با صدای گریه‌های ناآرام فرزندتان از خواب بیدار می‌شوید و نمی‌دانید چگونه او را آرام کنید، این مقاله برای شماست.
وب سایت دکترحاضر با هدف ارائه اطلاعات جامع و کاربردی به بررسی دقیق کولیک و دل درد در نوزادان می‌پردازد. برای دریافت مشاوره تخصصی می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۹۳۳۳۱۳۴ یا ۰۲۱۷۷۹۵۸۳۴۷ تماس بگیرید. آدرس ما: تهران، نارمک- چهار راه تلفنخانه- جنب داروخانه- پلاک ۲۵۲
مقدمه: آشنایی با مشکل کولیک در نوزادان
کولیک و دل درد در نوزادان یکی از چالش‌برانگیزترین مشکلاتی است که والدین تازه‌کار با آن مواجه می‌شوند. این عارضه که با نام‌هایی مانند قولنج نوزاد یا دل پیچه نوزاد نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن نوزاد سالم و به ظاهر کاملاً تغذیه شده، برای ساعات طولانی و معمولاً در اوقات مشخصی از روز (غالباً عصرها) گریه‌های شدید، طولانی و غیرقابل تسکین دارد.
طبق تعریف پزشکی، کولیک و دل درد در نوزادان به گریه‌های بی‌دلیل که حداقل سه روز در هفته، بیش از سه ساعت در روز و برای حداقل سه هفته ادامه داشته باشد، اطلاق می‌شود. این وضعیت معمولاً در هفته دوم یا سوم پس از تولد شروع می‌شود و تا سه تا چهار ماهگی ادامه می‌یابد.
علل و عوامل ایجاد کولیک و دل‌درد در نوزادان
دلایل دقیق بروز کولیک و دل درد در نوزادان هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما پزشکان و محققان چندین عامل احتمالی را شناسایی کرده‌اند:
نابالغ بودن سیستم گوارشی: سیستم گوارشی نوزادان در ماه‌های اول تولد هنوز در حال تکامل است. این نابالغی میتواند باعث نفخ شکم نوزاد و دل‌دردهای متناوب شود.
حساسیت به پروتئین‌های موجود در شیر: بعضی از نوزادان ممکن است به پروتئین‌های موجود در شیر مادر یا شیر خشک حساسیت داشته باشند که منجر به التهاب و ناراحتی گوارشی می‌شود.
تجمع گاز در روده: بلعیدن هوا هنگام شیر خوردن یا گریه کردن میتواند باعث تجمع گاز در روده و ایجاد درد شود.
عدم تعادل باکتری‌های روده: مطالعات نشان داده‌اند که تفاوت در فلور میکروبی روده نوزادان مبتلا به کولیک و نوزادان سالم وجود دارد.
استرس و اضطراب والدین: برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که استرس و اضطراب والدین میتواند به نوزاد منتقل شود و باعث بی‌قراری و کولیک شود.
تحریک بیش از حد سیستم عصبی: نوزادان در ماه‌های اول زندگی هنوز قادر نیستند محرک‌های محیطی را به خوبی مدیریت کنند. این مسئله میتواند به خستگی و بی‌قراری منجر شود.
مطالعه جدیدی که در مجله Pediatrics منتشر شده، نشان می‌دهد که تا ۲۸ درصد از موارد کولیک و دل درد در نوزادان ممکن است با عدم تحمل لاکتوز مرتبط باشد، اما این یافته هنوز نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.
تفاوت کولیک با سایر مشکلات گوارشی نوزادان
تشخیص کولیک و دل درد در نوزادان از سایر مشکلات گوارشی نوزادان اهمیت زیادی دارد، زیرا روش‌های درمانی متفاوتی را می‌طلبد. در جدول زیر، تفاوت‌های کلیدی بین کولیک و سایر مشکلات گوارشی شایع نوزادان را مرور می‌کنیم:
اگر در تشخیص مشکل کولیک و دل درد در نوزادان فرزندتان دچار تردید هستید، حتماً با پزشک مشورت کنید. متخصصان وب سایت دکترحاضر آماده ارائه مشاوره در این زمینه هستند. بر اساس دانشنامه medicalnewstoday می توان علایم را به صورت زیر عنوان کرد:
|
وضعیت |
علائم اصلی |
زمان بروز | مدت زمان | راه تشخیص |
| کولیک | گریه‌های شدید و مداوم، جمع کردن پاها، مشت کردن دست‌ها | معمولاً عصرها و اوایل شب | ۳+ ساعت، ۳+ روز در هفته |
تشخیص بالینی بر اساس قاعده ۳ |
|
ریفلاکس معده |
برگرداندن شیر، بی‌قراری پس از تغذیه، گریه هنگام دراز کشیدن | بعد از تغذیه | متغیر | آزمایش pH، آندوسکوپی (در موارد شدید) |
| آلرژی غذایی | اگزما، گریه پس از تغذیه، مدفوع خونی، استفراغ | پس از مصرف ماده حساسیت‌زا | متغیر |
آزمایش آلرژی، رژیم حذفی |
|
یبوست |
دفع سخت، کاهش دفعات دفع، مدفوع سفت | هر زمان | متغیر |
معاینه بالینی |
علائم و نشانه‌های کولیک در نوزادان: چگونه تشخیص دهیم؟
تشخیص علائم کولیک در نوزاد میتواند به والدین کمک کند تا زودتر اقدامات لازم را انجام دهند. مهمترین علائم کولیک عبارتند از:
- گریه شبانه نوزاد و گریه‌های مداوم که معمولاً در ساعات مشخصی از روز (غالباً عصر و شب) رخ می‌دهد
- جمع کردن پاها به سمت شکم و سفت کردن شکم
- قرمز شدن صورت و عرق کردن هنگام گریه
- مشت کردن دست‌ها
- نفخ شکم نوزاد و دفع گاز زیاد
- بی‌قراری به همراه گریه که با روش‌های معمول آرام نمی‌شود
- گرسنه به نظر رسیدن، اما امتناع از شیر خوردن یا مشکل در شیر خوردن
- خواب کوتاه و منقطع
خانم لیلا مادر نوزاد ۲ ماهه، تجربه خود را اینگونه بیان می‌کند: «پسرم هر روز از ساعت ۵ عصر شروع به گریه کردن می‌کرد و تا نزدیک ۹ شب آرام نمی‌شد. او پاهایش را جمع می‌کرد و صورتش از فشار گریه سرخ می‌شد. فکر می‌کردم کار اشتباهی انجام می‌دهم تا اینکه پزشک به من گفت این علائم کولیک است و به مرور بهتر می‌شود.»
راهکارهای خانگی برای تسکین دل‌درد نوزاد
خوشبختانه روش‌های متعددی برای درمان دل درد نوزاد در خانه وجود دارد که میتواند به کاهش ناراحتی او کمک کند:
۱. تکنیک‌های آرام‌سازی
- نگهداری عمودی نوزاد: نگه داشتن نوزاد به صورت عمودی روی شانه یا سینه میتواند به خروج گاز روده کمک کند.
- پیچیدن در پتو (قنداق کردن): این روش احساس امنیت و آرامش را به نوزاد می‌دهد و میتواند گریه‌های ناشی از کولیک را کاهش دهد.
- حرکات آرام: راه رفتن آرام، تکان دادن ملایم در گهواره یا استفاده از صندلی متحرک میتواند مفید باشد.
- صداهای سفید: صدای جاروبرقی، ماشین لباسشویی یا دستگاه‌های تولیدکننده صدای سفید میتواند به آرامش نوزاد کمک کند.
۲. درمان خانگی کولیک نوزاد با ماساژ شکم
- با دست‌های گرم و کمی روغن بچه، به آرامی شکم نوزاد را در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ دهید.
- حرکت پاها مانند دوچرخه‌سواری میتواند به خروج گاز روده کمک کند.
- فشار ملایم کف پا نیز میتواند بازتاب‌های مرتبط با دستگاه گوارش را تحریک کند.
- تغییرات تغذیه‌بهتر است با توصیه پزشک از قطره پدی لاکت و یا کولیک ریلیف استفاده شود
- قنداق کردن و ماساژ پشت نوزاد میتواند در کاهش کولیکی در نوزاد موثر باشد
توصیه های تکمیلی برای درمان زردی نوزاد
- بهبود تکنیک شیردهی: اطمینان حاصل کنید که نوزاد به درستی به پستان می‌چسبد تا از بلعیدن هوا جلوگیری شود.
- آروغ گرفتن منظم: پس از هر ۵-۱۰ دقیقه شیردهی، به نوزاد کمک کنید تا آروغ بزند.
- برای مادران شیرده: اجتناب از غذاهای نفاخ مانند کلم، حبوبات، لبنیات، کافئین و غذاهای تند که ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند.
- برای نوزادان شیر خشک‌خوار: مشورت با پزشک در مورد تغییر نوع شیر خشک به انواع هیپوآلرژن یا فاقد لاکتوز.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
هرچند کولیک و دل درد در نوزادان معمولاً یک مشکل موقتی است که با رشد نوزاد بهبود می‌یابد، اما در شرایط زیر باید حتماً با پزشک تماس بگیرید:
- گریه‌های نوزاد با الگوی متفاوتی نسبت به قبل (شدیدتر، طولانی‌تر یا با تن متفاوت)
- تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد
- استفراغ مکرر یا اسهال
- عدم افزایش وزن مناسب
- کاهش تعداد کهنه‌های خیس (کمتر از ۶ کهنه در روز)
- خون در مدفوع
- بی‌حالی یا خواب‌آلودگی بیش از حد
- امتناع از تغذیه برای بیش از ۴ ساعت
دکتر محمدی، متخصص کودکان می‌گوید: بسیاری از والدین نگران هستند که کولیک و دل درد در نوزادان نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشد، اما در اکثر موارد این‌طور نیست. با این حال، اگر شک دارید، همیشه بهتر است با پزشک مشورت کنید. تشخیص زودهنگام مشکلات جدی میتواند بسیار مهم باشد.
خدمات پرستاری تخصصی برای کمک به نوزادان مبتلا به کولیک
گاهی والدین به دلیل خستگی مفرط ناشی از بی‌خوابی‌های طولانی مدت و گریه‌های مداوم نوزاد، نیاز به کمک تخصصی دارند. خدمات پرستاری تخصصی میتواند در این شرایط بسیار کمک‌کننده باشد.
وب سایت دکترحاضر با ارائه خدمات پرستاری تخصصی نوزاد، به والدین کمک می‌کند تا این دوره دشوار را راحت‌تر سپری کنند. پرستاران متخصص ما:
- تکنیک‌های تخصصی آرام کردن نوزادان مبتلا به کولیک را می‌دانند
- به والدین آموزش می‌دهند چگونه با علائم قولنج نوزاد برخورد کنند
- مراقبت‌های شبانه ارائه می‌دهند تا والدین بتوانند استراحت کنند
- بر تغذیه صحیح و وضعیت سلامت نوزاد نظارت می‌کنند
- ماساژ تخصصی شکم برای کاهش دل‌درد را انجام می‌دهند
برای دریافت این خدمات می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۹۳۳۳۱۳۴ تماس بگیرید.
آیا استفاده از دستگاه زردی میتواند به کاهش کولیک کمک کند؟
بسیاری از والدین از ارتباط بین زردی نوزادی و قولنج نوزاد سؤال می‌کنند. باید توجه داشت که این دو عارضه معمولاً مستقل از یکدیگر هستند، اما گاهی همزمان رخ می‌دهند. زردی میتواند باعث بی‌قراری نوزاد شود که علائمی شبیه به کولیک ایجاد می‌کند.
در صورتی که نوزاد شما همزمان با کولیک دچار زردی نیز باشد، استفاده از دستگاه زردی (فتوتراپی) تحت نظر پزشک میتواند به بهبود وضعیت کلی نوزاد کمک کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دستگاه زردی و خدمات مرتبط می‌توانید به صفحه اختصاصی ما مراجعه کنید.
سوالات متداول
آیا کولیک برای سلامت نوزاد خطرناک است؟
خیر، دل پیچه نوزاد با وجود اینکه برای والدین و نوزاد آزاردهنده است، معمولاً هیچ خطری برای سلامت طولانی‌مدت نوزاد ندارد. این عارضه خود محدود شونده است و معمولاً تا ۳-۴ ماهگی بهبود می‌یابد. مطالعات طولانی مدت نشان داده‌اند که نوزادان مبتلا به کولیک در آینده از نظر رشد و تکامل تفاوتی با سایر کودکان ندارند.
آیا شیر مادر باعث کولیک می‌شود؟
شیر مادر به خودی خود باعث دل پیچه نوزاد نمی‌شود و در واقع شیردهی میتواند خطر ابتلا به کولیک را کاهش دهد. با این حال، گاهی اوقات برخی غذاهای مصرفی مادر میتواند از طریق شیر منتقل شده و باعث حساسیت یا نفخ در نوزاد شود. اگر مشکوک به این مسئله هستید، می‌توانید با مشورت متخصص تغذیه، یک رژیم حذفی را امتحان کنید.
کولیک چه زمانی برطرف می‌شود؟
دل پیچه نوزاد معمولاً در حدود ۳ تا ۴ ماهگی بهبود می‌یابد. در بیشتر موارد، علائم به تدریج کاهش می‌یابند نه اینکه به طور ناگهانی ناپدید شوند. بسیاری از پزشکان کولیک را به عنوان فاز رشد توصیف می‌کنند که با تکامل سیستم گوارشی و عصبی نوزاد، خود به خود برطرف می‌شود.
در کنار تمام راهکارهای ذکر شده برای تسکین دل پیچه نوزادان، مدیریت استرس و اضطراب والدین نیز اهمیت بسزایی دارد. گریه‌های طولانی مدت نوزاد میتواند تنش و خستگی زیادی را به والدین تحمیل کند. از همسر، اعضای خانواده یا دوستان کمک بگیرید تا بتوانید استراحت کنید. حتی برای مدت کوتاه، زمانی را به استراحت، ورزش یا فعالیت‌های مورد علاقه خود اختصاص دهید. گفتگو با والدینی که تجربه مشابهی داشته‌اند میتواند آرامش‌بخش باشد.
گاهی استفاده از خدمات پرستاری تخصصی برای چند ساعت در روز میتواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. به یاد داشته باشید که کولیک یک مرحله گذرا در زندگی نوزاد شماست. به قول یکی از والدین با تجربه: این دوره سخت هم می‌گذرد. یک روز بیدار می‌شوید و می‌بینید که نوزادتان آرام‌تر است و لبخند می‌زند. ما در وب سایت دکترحاضر آماده ارائه مشاوره و خدمات تخصصی به شما هستیم. لطفاً تجربیات و سؤالات خود در مورد کولیک و دل درد در نوزادان را در بخش نظرات با ما و سایر والدین به اشتراک بگذارید.
آدرس: تهران، نارمک- چهار راه تلفنخانه- جنب داروخانه- پلاک ۲۵۲ شماره تماس: ۰۹۱۲۹۳۳۳۱۳۴– ۰۲۱۷۷۹۵۸۳۴۷