انواع انسولین برای مدیریت دیابت با توجه به سرعت اثر و مدت ماندگاری طراحی شده‌اند. انسولین سریع اثر برای کنترل قند خون بعد از وعده‌های غذایی، انسولین کوتاه اثر برای مدیریت میان‌وعده، انسولین متوسط اثر برای پوشش نیمی از شبانه‌روز، و انسولین طولانی اثر برای کنترل قند خون پایه طراحی شده‌اند. همچنین انسولین ترکیبی که حاوی ترکیبی از این انواع است، برای بیمارانی که توانایی تزریق چندباره در روز ندارند مناسب است. تفاوت انواع انسولین در زمان شروع عملکرد، اوج اثر و مدت تاثیرگذاری آنهاست. انتخاب نوع انسولین بر عهده پزشک متخصص است و بر اساس نوع دیابت، سبک زندگی و شرایط کلی بیمار تعیین می‌شود.
انسولین سریع اثر و زمان مصرف آن
انسولین سریع اثر سریع‌ترین نوع انسولین موجود است که بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه پس از تزریق شروع به کار می‌کند. این دارو بین ۱ تا ۳ ساعت به اوج اثر خود می‌رسد و تا ۵ ساعت در بدن فعال باقی می‌ماند. نمونه‌های رایج این نوع شامل لیسپرو، آسپارت و گلولیزین هستند.
انسولین سریع اثر عمدتاً برای کنترل افزایش ناگهانی قند خون پس از خوردن غذا استفاده می‌شود. بیماران باید این انسولین را حدود ۱۵ دقیقه قبل از وعده غذایی تزریق کنند تا زمان شروع اثر آن با افزایش گلوکز خون همزمان شود. عملکرد این نوع انسولین بسیار شبیه به انسولین طبیعی بدن است و احتمال افت شدید قند خون با آن کمتر از انواع دیگر است. برخی بیماران دیابت نوع ۱ که از پمپ انسولین استفاده می‌کنند نیز از این نوع بهره می‌برند.
انسولین کوتاه اثر و مزایای آن
در مقایسه با نوع سریع اثر، انسولین کوتاه اثر به زمان بیشتری برای شروع فعالیت نیاز دارد. این دارو حدود ۳۰ دقیقه تا یک ساعت پس از تزریق عملکرد خود را آغاز می‌کند و بین ۲ تا ۴ ساعت به حداکثر تاثیر می‌رسد. اثر این انسولین تا ۶ الی ۸ ساعت ادامه دارد. نمونه‌های متداول آن شامل رگولار، اکتراپید و هومولین R هستند.
بیماران باید این دارو را ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غذا تزریق کنند. انسولین کوتاه اثر تنها نوعی است که می‌توان آن را به صورت وریدی تزریق کرد، بنابراین در شرایط اورژانسی مانند کتواسیدوز دیابتی یا هنگام بستری شدن بیمار در بیمارستان از آن استفاده می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود دکتر حاضر برای خدمات پرستاری منزل در شرایط خاص از این نوع انسولین بهره ببرد.
انسولین متوسط اثر و کاربردهای ویژه آن
انسولین متوسط اثر که به آن انسولین پایه نیز گفته می‌شود، کدر است و قبل از تزریق باید به خوبی مخلوط شود. این دارو حدود ۱ تا ۲ ساعت پس از تزریق شروع به کار می‌کند و بین ۴ تا ۱۲ ساعت به اوج اثر می‌رسد. مدت تاثیر آن بین ۱۲ تا ۱۸ ساعت است. نمونه‌های رایج این نوع شامل NPH، انسولین ایزوفان و پروتافان هستند.
این نوع انسولین معمولاً برای کنترل قند خون در طول شب یا بین وعده‌های غذایی تجویز می‌شود. بسیاری از بیماران دیابت نوع ۲ که نیاز به کنترل طولانی‌مدت قند خون دارند، از این دارو استفاده می‌کنند. در برخی موارد، پزشکان انسولین متوسط اثر را همراه با انواع سریع اثر یا کوتاه اثر تجویز می‌کنند تا هم قند خون پایه و هم افزایش قند پس از غذا کنترل شود.
انسولین طولانی اثر برای کنترل قند خون
انسولین طولانی اثر برای تأمین نیاز پایه بدن به انسولین در طول شبانه‌روز طراحی شده است. این دارو شفاف است و نیازی به مخلوط کردن قبل از تزریق ندارد. شروع اثر آن حدود ۱ تا ۲ ساعت پس از تزریق است، اما برخلاف سایر انواع، اوج مشخصی ندارد و به صورت ثابت و پیوسته در بدن آزاد می‌شود. تاثیر این نوع تا ۲۴ ساعت یا بیشتر ادامه دارد.
نمونه‌های متداول انسولین طولانی اثر شامل گلارژین (لانتوس و توجئو) و دتمیر (لومیر) هستند. طبق اطلاعات American Diabetes Association، انسولین طولانی اثر مانند لومیر، لانتوس و باساگلار نیاز تمام روز به انسولین را پوشش می‌دهند. این داروها معمولاً یک‌بار در روز تزریق می‌شوند و بیمار می‌تواند زمان تزریق را انعطاف‌پذیر انتخاب کند. بسیاری از بیماران دیابت نوع ۱ و نوع ۲ از این نوع به همراه انسولین‌های وعده‌ای استفاده می‌کنند.
|
نوع انسولین |
زمان شروع اثر | اوج اثر | مدت اثر |
|
سریع اثر |
۱۰-۲۰ دقیقه | ۱-۳ ساعت | ۳-۵ ساعت |
|
کوتاه اثر |
۳۰-۶۰ دقیقه | ۲-۴ ساعت | ۶-۸ ساعت |
| متوسط اثر | ۱-۲ ساعت | ۴-۱۲ ساعت |
۱۲-۱۸ ساعت |
| طولانی اثر | ۱-۲ ساعت | بدون اوج |
۲۴ ساعت یا بیشتر |
| ترکیبی | ۵-۶۰ دقیقه | متغیر |
۱۰-۱۶ ساعت |
انسولین ترکیبی چیست؟
انسولین ترکیبی حاوی مخلوطی از دو نوع انسولین با سرعت اثر متفاوت است. این داروها معمولاً ترکیبی از انسولین سریع اثر یا کوتاه اثر با انسولین متوسط اثر هستند. نمونه‌های رایج شامل نوومیکس ۳۰، هومولوگ میکس ۲۵ و ۵۰، و میکستارد ۳۰ و ۵۰ هستند. این نوع انسولین برای بیمارانی مناسب است که توانایی یا امکان تزریق چندباره در روز را ندارند. با یک تزریق، هم نیاز پایه و هم افزایش قند خون پس از غذا کنترل می‌شود. معمولاً دو بار در روز، قبل از صبحانه و شام تزریق می‌شوند.
نحوه انتخاب بهترین نوع انسولین
انتخاب نوع انسولین مناسب یک تصمیم تخصصی است که پزشک متخصص غدد یا داخلی بر اساس عوامل مختلفی انجام می‌دهد. نوع دیابت (نوع ۱، نوع ۲ یا بارداری)، سن بیمار، سبک زندگی، الگوی تغذیه، میزان فعالیت فیزیکی و توانایی بیمار در چک کردن منظم قند خون همگی در این انتخاب نقش دارند.
برای دیابت نوع ۱، معمولاً ترکیبی از انسولین‌های طولانی اثر برای پوشش نیاز پایه و انسولین‌های سریع اثر برای وعده‌های غذایی استفاده می‌شود. در دیابت نوع ۲، ابتدا از داروهای خوراکی استفاده می‌شود و در صورت عدم کنترل کافی، به تدریج انسولین اضافه می‌شود. برای دیابت بارداری نیز انسولین سریع اثر قبل از غذا و گاهی انسولین متوسط اثر یک‌بار در روز تجویز می‌شود.
شرایط نگهداری انسولین نیز بسیار مهم است. انسولین باز نشده باید در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد در یخچال نگهداری شود. پس از باز کردن، می‌توان آن را تا یک ماه در دمای اتاق نگه داشت، اما نباید در معرض نور مستقیم آفتاب یا دمای بالا قرار گیرد. دکتر حاضر با ارائه خدمات پرستاری منزل به بیماران در نگهداری صحیح و تزریق درست انسولین کمک می‌کند.
نتیجه گیری: انتخاب انسولین متناسب با نیاز بیمار
مدیریت صحیح دیابت نیازمند شناخت دقیق از انواع انسولین و کاربرد هر یک است. انسولین سریع اثر برای کنترل قند خون پس از غذا، انسولین کوتاه اثر برای موارد خاص و اورژانسی، انسولین متوسط اثر برای پوشش نیمی از روز، و انسولین طولانی اثر برای کنترل قند خون پایه کاربرد دارند. استفاده صحیح از انواع دستگاه تزریق انسولین صحیح و رعایت شرایط نگهداری انسولین نیز در موفقیت درمان نقش اساسی دارند.
اگر شما یا عزیزانتان به مشاوره تخصصی برای انتخاب بهترین نوع انسولین و آموزش نحوه استفاده از آن نیاز دارید، می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۹۳۳۳۱۳۴ تماس بگیرید. اگر نحوه تزریق انسولین را نمی دانید مراجعه به افراد متخصص و یاد گرفتن آن را فراموش نکنید. زمانی که خودتان انسولین را تزریق کنید کنترل دیابت برایتان راحتتر می شود.
سوالات متداول در مورد انواع انسولین
چه زمانی باید انسولین سریع اثر تزریق شود؟
انسولین سریع اثر باید حدود ۱۵ دقیقه قبل از وعده غذایی تزریق شود تا با افزایش قند خون پس از غذا همزمان شود.
تفاوت انواع انسولین در چیست؟
تفاوت اصلی در زمان شروع اثر، اوج عملکرد و مدت ماندگاری آنها در بدن است که هر یک برای کنترل بخش خاصی از نیاز روزانه به انسولین طراحی شده‌اند.
چگونه می‌توان انسولین را درست نگهداری کرد؟
انسولین باز نشده در یخچال با دمای ۲ تا ۸ درجه و انسولین باز شده تا یک ماه در دمای اتاق دور از نور مستقیم خورشید نگهداری می‌شود.
آیا می‌توان چند نوع انسولین را با هم استفاده کرد؟
بله، بسیاری از بیماران دیابت نوع ۱ از ترکیب انسولین طولانی اثر برای نیاز پایه و انسولین سریع اثر برای وعده‌های غذایی استفاده می‌کنند.
بهترین محل تزریق انسولین کجاست؟
ناحیه شکم سریع‌ترین جذب را دارد، اما می‌توان از بازو، ران و باسن نیز استفاده کرد. باید محل تزریق را به طور متناوب تغییر داد.