تغذیه مادر برای درمان زردی زردی نوزاد، دغدغه‌ای است که بسیاری از مادران جوان با آن مواجه می‌شوند. وقتی پوست نوزاد به زردی می‌گراید، نگرانی مادر چند برابر می‌شود و سوالات زیادی در ذهنش شکل می‌گیرد. وب‌سایت دکترحاضر با ارائه اطلاعات علمی و کاربردی در این زمینه، به شما کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر، سلامت نوزاد خود را تضمین کنید. برای مشاوره و اطلاعات بیشتر درباره زردی نوزاد می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۹۳۳۳۱۳۴ و ۰۲۱۷۷۹۵۸۳۴۷ تماس بگیرید یا به آدرس تهران، نارمک، چهار راه تلفنخانه، جنب داروخانه، پلاک ۲۵۲ مراجعه نمایید.
ارتباط رژیم غذایی مادر شیرده با سلامت نوزاد
تاثیر تغذیه مادر بر زردی نوزاد، ارتباطی مستقیم و غیرقابل انکار است. تحقیقات نشان داده آنچه مادر شیرده مصرف می‌کند، به‌طور مستقیم بر کیفیت شیر و در نتیجه سلامت نوزاد تاثیر می‌گذارد. طبق مطالعات انجام شده، حدود ۶۰ درصد از ترکیبات شیر مادر، تحت تاثیر تغذیه مادر برای درمان زردی قرار می‌گیرد.
یکی از مراجعین ما، تجربه جالبی در زمینه خوراکی های کاهش دهنده زردی داشت: وقتی نوزادم دچار زردی شد، پزشک علاوه بر توصیه به استفاده از فتوتراپی، رژیم غذایی خاصی برای من تجویز کرد. با رعایت این رژیم غذایی، در کنار درمان اصلی، میزان بیلی‌روبین نوزادم به طرز چشمگیری کاهش یافت.
زردی نوزاد و ارتباط آن با شیر مادر: واقعیت‌های علمی
بررسی‌های علمی نشان می‌دهد تاثیر تغذیه مادر بر زردی نوزاد می‌تواند قابل توجه باشد، اما این تاثیر همیشه مستقیم نیست. زردی یا هیپربیلی‌روبینمی، ناشی از افزایش سطح بیلی‌روبین در خون نوزاد است. بیلی‌روبین ماده‌ای زرد رنگ است که در اثر تجزیه طبیعی گلبول‌های قرمز خون تولید می‌شود.
تغذیه در زردی شیرخوار می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که حدود ۸۰ درصد نوزادان در هفته اول زندگی خود، درجاتی از زردی را تجربه می‌کنند که در اکثر موارد، طبیعی و گذراست. جدول زیر تفاوت سطوح مختلف زردی را نشان می‌دهد:
|
سطح بیلی‌روبین (mg/dL) |
وضعیت | توصیه‌های تغذیه‌ای برای مادر |
| کمتر از ۸ | طبیعی |
تغذیه معمولی و متعادل |
|
۱۲-Aug |
زردی خفیف | افزایش مصرف آب و مایعات |
| ۱۵-Dec | زردی متوسط |
رژیم غذایی خاص و مشاوره با متخصص |
|
بیشتر از ۱۵ |
زردی شدید |
مراجعه فوری به پزشک و احتمال نیاز به فتوتراپی |
تفاوت زردی فیزیولوژیک و زردی ناشی از شیر مادر و تغذیه در زردی شیرخوار
قبل از بررسی تاثیر تغذیه مادر بر زردی نوزاد به بررسی انواع زردی می‌پردازیم. باید بین دو نوع زردی تفاوت قائل شویم: زردی فیزیولوژیک (طبیعی) و زردی ناشی از شیر مادر.
زردی فیزیولوژیک: معمولاً در ۲-۳ روز اول پس از تولد ظاهر می‌شود و تا روز ۷-۱۰ به حداکثر خود می‌رسد. این نوع زردی معمولاً بدون درمان خاصی بهبود می‌یابد.
زردی ناشی از شیر مادر: این نوع زردی معمولاً پس از روز سوم تا هفتم ظاهر می‌شود و می‌تواند تا ۲-۳ هفته ادامه یابد. در این حالت، تغذیه مادر برای درمان زردی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
یک متخصص نوزادان، می‌گوید: در زردی ناشی از شیر مادر، ترکیباتی در شیر وجود دارد که می‌تواند روند دفع بیلی‌روبین را در روده نوزاد کند کند. در این موارد، اصلاح الگوی تغذیه مادر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
مواد غذایی مفید برای مادران شیرده جهت کاهش زردی نوزاد
پژوهش‌ها نشان داده‌اند برخی از غذاهای مفید برای درمان زردی نوزاد که مادران شیرده می‌توانند در برنامه غذایی خود بگنجانند، عبارتند از:
۱. آب و مایعات فراوان: نوشیدن حداقل ۸-۱۰ لیوان آب در روز به افزایش حجم شیر و دفع بیشتر بیلی‌روبین کمک می‌کند.
۲. سبزیجات برگ سبز: اسفناج، کاهو و جعفری سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به سم‌زدایی کبد کمک می‌کنند.
۳. میوه‌های حاوی ویتامینC: پرتقال، کیوی و توت‌فرنگی به جذب بهتر آهن و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
۴. غلات کامل: جو دوسر، برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار حاوی فیبر هستند که به دفع بیلی‌روبین از بدن نوزاد کمک می‌کنند.
۵. پروتئین‌های کم‌چرب: مرغ، ماهی و حبوبات برای تولید شیر با کیفیت ضروری هستند.
مادر یک نوزاد با سابقه زردی در مورد رژیم غذایی مادر شیرده، می‌گوید: با مصرف روزانه آب کافی و افزودن سبزیجات برگ سبز به رژیم غذایی‌ام، علاوه بر افزایش حجم شیر، زردی نوزادم نیز سریع‌تر بهبود یافت.
غذاهایی که مادران شیرده باید در دوران زردی نوزاد محدود کنند
بر طبق دانشنامه blkmaxhospital مصرف بیش از حد برخی خوراکی های کاهش دهنده زردی می‌تواند وضعیت زردی را تشدید کند. خوراکی های کاهش دهنده زردی باید جایگزین این موارد شوند:
۱. غذاهای پرچرب و سرخ شده: این مواد غذایی می‌توانند فشار بیشتری بر کبد نوزاد وارد کنند.
۲. نوشیدنی‌های کافئین‌دار: قهوه، چای پررنگ و نوشابه‌های حاوی کافئین می‌توانند باعث کم‌آبی بدن شوند.
۳. غذاهای تند و پرادویه: این غذاها می‌توانند طعم شیر را تغییر داده و باعث بی‌میلی نوزاد به شیر خوردن شوند.
۴. غذاهای گازدار و نفاخ: غذاهایی مانند حبوبات پخته نشده، کلم و پیاز خام می‌توانند باعث نفخ و دل‌درد در نوزاد شوند.
۵. غذاهای آلرژی‌زا: در برخی موارد، غذاهایی مانند شیر گاو، تخم‌مرغ و بادام زمینی می‌توانند در نوزاد واکنش‌های آلرژیک ایجاد کنند.
نقش آب و مایعات در تغذیه مادر برای درمان زردی
مصرف کافی آب و مایعات، یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تغذیه مادر برای درمان زردی است. کم‌آبی بدن مادر می‌تواند منجر به کاهش حجم شیر و در نتیجه، تغذیه ناکافی نوزاد شود که این امر می‌تواند زردی را تشدید کند. توصیه می‌شود مادران شیرده روزانه حداقل ۸-۱۰ لیوان آب (حدود ۲-۲.۵ لیتر) بنوشند. علاوه بر آب، مصرف آب میوه‌های طبیعی و سوپ نیز توصیه می‌شود. یک متخصص تغذیه می‌گوید: نوشیدن مایعات کافی نه تنها به افزایش حجم شیر کمک می‌کند، بلکه به دفع سموم و بیلی‌روبین از بدن مادر و در نتیجه کاهش انتقال آن به شیر نیز کمک می‌کند.
برنامه غذایی پیشنهادی تغذیه مادر برای درمان زردی
یک رژیم غذایی مادر شیرده متعادل و مناسب برای کمک به کاهش زردی نوزاد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
صبحانه:
- یک فنجان جو دوسر با میوه‌های تازه
- یک عدد تخم‌مرغ آب‌پز
- یک لیوان آب یا آب پرتقال تازه
میان‌وعده صبح:
- یک عدد میوه فصل
- مشتی مغزهای خام (بادام یا گردو)
ناهار:
- مرغ یا ماهی کبابی
- سالاد سبزیجات با روغن زیتون
- برنج قهوه‌ای یا نان سبوس‌دار
- یک لیوان دوغ کم‌نمک
میان‌وعده عصر:
- ماست کم‌چرب با میوه
شام:
- سوپ سبزیجات
- خوراک عدس یا لوبیا
- سالاد
- یک لیوان آب
قبل از خواب:
- یک لیوان شیر کم‌چرب
توجه داشته باشید که این برنامه تغذیه مادر برای درمان زردی تنها یک پیشنهاد است و باید متناسب با نیازهای فردی هر مادر تنظیم شود. برای دریافت برنامه غذایی شخصی‌سازی شده، می‌توانید با متخصصین تغذیه در زردی شیرخوار مشورت کنید.
الگوی صحیح شیردهی برای کمک به دفع بیلی‌روبین
علاوه بر تغذیه مادر برای درمان زردی، الگوی صحیح شیردهی نیز نقش مهمی در کاهش زردی نوزاد دارد. توصیه‌های زیر می‌تواند به شما کمک کند. نوزاد را حداقل ۸-۱۲ بار در ۲۴ ساعت تغذیه کنید. تغذیه مکرر باعث دفع بیشتر مدفوع و در نتیجه دفع بیشتر بیلی‌روبین می‌شود. در هر وعده، اجازه دهید نوزاد از هر دو پستان تغذیه کند تا شیر کافی دریافت کند. اطمینان حاصل کنید که نوزاد پستان را به درستی در دهان گرفته است تا بتواند به طور موثر شیر را دریافت کند.
اگر نوزاد خواب‌آلود است، او را برای تغذیه بیدار کنید. نوزادان با زردی ممکن است خواب‌آلودگی بیشتری داشته باشند. در صورت امکان، از دادن شیشه و پستانک به نوزاد خودداری کنید، زیرا ممکن است در گرفتن پستان اختلال ایجاد کند. متخصص کودکان، می‌گوید: تغذیه مکرر با شیر مادر، یکی از بهترین راه‌های کمک به دفع بیلی‌روبین است. شیر مادر حاوی مواد مغذی است که به کبد نوزاد در پردازش بیلی‌روبین کمک می‌کند.
سوالات متداول در مورد تغذیه مادر برای درمان زردی
آیا قطع شیر مادر به درمان زردی کمک می‌کند؟
خیر، قطع شیر مادر به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که تغذیه مکرر با شیر مادر، به دفع بیلی‌روبین از طریق مدفوع کمک می‌کند. در موارد نادر و تنها با تشخیص پزشک، ممکن است قطع موقت شیر مادر (معمولاً برای ۲۴-۴۸ ساعت) و جایگزینی آن با شیر خشک توصیه شود، اما این امر باید تحت نظارت دقیق پزشک انجام شود.
کدام میوه‌ها برای کاهش زردی مفید هستند؟
در رژیم غذایی مادر شیرده میوه‌هایی که سرشار از ویتامین C، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر هستند، می‌توانند برای کاهش زردی مفید باشند. این میوه‌ها شامل پرتقال، کیوی، توت‌فرنگی، سیب، گلابی و انار می‌شوند. مصرف این میوه‌ها به صورت تازه یا آب میوه طبیعی (بدون افزودن شکر) توصیه می‌شود.
چه مدت باید رژیم غذایی خاص را ادامه دهم؟
مدت زمان رعایت رژیم غذایی مادر شیرده برای کمک به کاهش زردی نوزاد، بستگی به شدت زردی و سرعت بهبودی نوزاد دارد. معمولاً توصیه می‌شود این رژیم غذایی تا زمان بهبود کامل زردی (معمولاً ۱-۳ هفته) ادامه یابد. پس از آن، می‌توانید به تدریج سایر مواد غذایی را به رژیم خود اضافه کنید، اما همچنان اصول تغذیه سالم را رعایت کنید.
نتیجه‌گیری: تعادل در تغذیه و مشورت با متخصصین تغذیه مادر برای درمان زردی
تغذیه مادر برای درمان زردی نقش مهمی در بهبود وضعیت نوزاد دارد، اما باید به خاطر داشت که تغذیه مناسب تنها بخشی از درمان است. در موارد زردی شدید، اقدامات درمانی دیگری مانند فتوتراپی (نوردرمانی) ممکن است ضروری باشد. اجاره دستگاه زردی نوزاد از طریق وب‌سایت دکترحاضر، گزینه‌ای مناسب برای درمان زردی در منزل است. به یاد داشته باشید که هر نوزاد منحصر به فرد است و آنچه برای یک نوزاد موثر است، ممکن است برای دیگری موثر نباشد. همیشه قبل از اعمال هرگونه تغییر در رژیم غذایی خود یا روش مراقبت از نوزاد، با پزشک یا مشاور شیردهی مشورت کنید.
تجربه شما در زمینه تغذیه مادر برای درمان زردی چیست؟ آیا روش‌های خاصی را امتحان کرده‌اید که موثر بوده است؟ نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید تا سایر مادران نیز از آن بهره‌مند شوند.