زردی ناشی از شیر مادر یکی از شایع‌ترین دغدغه‌های والدین تازه‌کار است که معمولاً پس از هفته اول تولد ظاهر می‌شود. این وضعیت به دلیل افزایش بیلی روبین در خون نوزاد رخ می‌دهد و پوست و چشمان کودک را زرد می‌کند. دو نوع اصلی زردی مرتبط با شیردهی وجود دارد: زردی شیر مادر که پس از هفته اول در نوزادان سالم ظاهر می‌شود و زردی شیردهی که به دلیل دریافت ناکافی شیر رخ می‌دهد. زردی فیزیولوژیک معمولاً خود به خود طی دو هفته برطرف می‌شود، اما زردی پاتولوژیک نیازمند مراقبت پزشکی فوری است. درمان زردی نوزاد شامل فتوتراپی، افزایش تعداد شیردهی و در موارد شدید تعویض خون می‌شود. مادران می‌توانند با رژیم غذایی مناسب و شیردهی منظم به بهبود وضعیت فرزندشان کمک کنند.
تفاوت زردی ناشی از شیر مادر با سایر انواع
زردی ناشی از شیر مادر با دیگر انواع زردی تفاوت‌های مشخصی دارد که شناخت آن‌ها برای والدین اهمیت دارد. این نوع زردی معمولاً بعد از روز هفتم زندگی نوزاد شروع می‌شود و می‌تواند تا ۱۲ هفته ادامه یابد. برخلاف زردی شیردهی که در روزهای ۳ تا ۵ اوج می‌گیرد، زردی شیر مادر دیرتر ظاهر می‌شود و طولانی‌تر است.
زردی فیزیولوژیک شایع‌ترین نوع است که در روز دوم تا چهارم ظاهر می‌شود و ناشی از نابالغی کبد نوزاد است. این نوع معمولاً طی دو هفته برطرف می‌شود و نیازی به درمان خاص ندارد. اما زردی پاتولوژیک در ۲۴ ساعت اول بروز می‌کند و می‌تواند نشانه مشکلات جدی‌تری باشد.
|
نوع زردی |
زمان شروع | مدت زمان | ویژگی اصلی |
|
زردی شیر مادر |
بعد از روز ۷ | تا ۱۲ هفته | مرتبط با مواد موجود در شیر مادر |
|
زردی شیردهی |
روزهای ۳-۵ | ۱-۲ هفته |
ناشی از دریافت ناکافی شیر |
| زردی فیزیولوژیک | روزهای ۲-۴ | ۱-۲ هفته |
نابالغی کبد نوزاد |
| زردی پاتولوژیک | ۲۴ ساعت اول | متغیر |
نیازمند درمان فوری |
در دکتر حاضر ما به والدین کمک می‌کنیم تا با تشخیص صحیح نوع زردی، بهترین تصمیم را برای درمان فرزندشان بگیرند.
علل بروز زردی هنگام شیردهی
علت اصلی زردی ناشی از شیر مادر هنوز به طور قطع مشخص نیست، اما متخصصان معتقدند موادی در شیر مادر از تجزیه طبیعی بیلی روبین در کبد جلوگیری می‌کنند. بیلی روبین محصول تجزیه گلبول‌های قرمز خون است که باید از طریق کبد پردازش شود.
نوزادان تازه متولد شده به دلایل زیر مستعد افزایش بیلی روبین هستند:
- گلبول‌های قرمز بیشتر: نوزادان در مقایسه با بزرگسالان غلظت بالاتری از گلبول‌های قرمز دارند که تجزیه آن‌ها بیلی روبین بیشتری تولید می‌کند.
- کبد نابالغ: سیستم کبدی نوزادان هنوز به طور کامل رشد نکرده و قادر به پردازش سریع بیلی روبین نیست.
- جذب مجدد از روده: در برخی نوزادان، بیلی روبین از روده به جریان خون بازمی‌گردد.
زردی شیردهی دلایل متفاوتی دارد و زمانی رخ می‌دهد که نوزاد به اندازه کافی شیر دریافت نمی‌کند. کم‌آبی بدن یا مصرف کم کالری می‌تواند در بروز این نوع زردی نقش داشته باشد. شیردهی کمتر از ۸ بار در روز خطر افزایش بیلی روبین را بالا می‌برد.
عوامل خطرساز دیگر شامل سابقه خانوادگی زردی، زایمان زودرس، ناسازگاری گروه خونی ABO یا Rh، و کمبود آنزیم G6PD است.
تشخیص افتراقی زردی خطرناک از معمولی
تشخیص زودهنگام زردی و تمایز نوع آن از اهمیت بالایی برخوردار است. برای بررسی اولیه، می‌توانید به آرامی روی پیشانی یا بینی نوزاد فشار دهید. اگر محل فشار زرد دیده شود، احتمال زردی وجود دارد.
علائم زردی خفیف تا متوسط شامل موارد زیر است:
- زرد شدن پوست و چشم‌ها
- گریه با صدای بلند
- افزایش وزن کند
- خستگی بیش از حد
اما علائم هشداردهنده که نیاز به مراجعه فوری دارند عبارتند از:
- ظهور زردی در ۲۴ ساعت اول زندگی
- سطح بیلی روبین بالاتر از ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- زردی شدید که به شکم و پاها کشیده شده
- خواب‌آلودگی شدید و عدم پاسخ‌گویی
- عدم تمایل به خوردن شیر
طبق گایدلاین آکادمی اطفال آمریکا، عواملی مانند زایمان زودهنگام، نیاز به فتوتراپی قبل از ترخیص، و سابقه خانوادگی از ریسک‌فاکتورهای مهم هستند. آزمایش خون برای تعیین دقیق میزان بیلی روبین ضروری است.
روش‌های درمان و مدیریت زردی
درمان زردی نوزاد بسته به شدت آن متفاوت است. در موارد خفیف تا متوسط، شیردهی را قطع نکنید زیرا مزایای شیر مادر بسیار بیشتر از نگرانی زردی است. استراتژی‌های درمانی اصلی عبارتند از:
افزایش شیردهی: تغذیه نوزاد ۱۰ تا ۱۲ بار در روز به دفع سریع‌تر بیلی روبین کمک می‌کند. هر بار که نوزاد دست یا لب می‌مکد، به او شیر بدهید نه اینکه منتظر گریه کردن بمانید.
تکمیل با انواع شیر خشک: در برخی موارد، پزشک ممکن است تکمیل کوتاه‌مدت با شیر خشک را توصیه کند. با این حال، قبل از این تصمیم حتماً با متخصص مشورت کنید.
هیدراتاسیون مناسب: اطمینان حاصل کنید که نوزاد مایعات کافی دریافت می‌کند. در موارد شدید، ممکن است نیاز به مایعات وریدی باشد.
نظارت دقیق: پیگیری منظم سطح بیلی روبین تا زمان رسیدن به محدوده طبیعی ضروری است.
در دکتر حاضر، ما خدمات مشاوره شیردهی و پیگیری زردی را در منزل ارائه می‌دهیم. برای دریافت مشاوره رایگان با شماره ۰۹۱۲۹۳۳۳۱۳۴ تماس بگیرید.
نقش فتوتراپی در بهبود زردی
فتوتراپی یا نورتابی درمان استاندارد برای زردی شدید است که در بیمارستان یا منزل قابل انجام است. نور آبی مخصوص ساختار مولکولی بیلی روبین را تغییر می‌دهد و دفع آن را تسریع می‌کند.
در طول فتوتراپی، نوزاد برای یک تا دو روز در معرض نور قرار می‌گیرد. از عینک محافظ برای جلوگیری از آسیب چشمی استفاده می‌شود. شیردهی باید در این دوران ادامه یابد مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
برای مشاهده اطلاعات بیشتر درباره عوارض زردی نوزادان می‌توانید به منابع تخصصی مراجعه کنید. همچنین توجه به تغذیه مادر برای درمان زردی نیز می‌تواند مؤثر باشد.
اجاره دستگاه فتوتراپی در منزل گزینه مناسبی برای راحتی خانواده است. برای کسب اطلاعات کامل درباره راهنمای کامل اجاره دستگاه زردی به منابع معتبر مراجعه کنید.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به Clinical Practice Guideline از American Academy of Pediatrics نیز مراجعه کنید که جدیدترین راهنمای بالینی درباره مدیریت هایپربیلی روبینمی در نوزادان است.
نتیجه‌گیری: حفظ شیردهی علیرغم زردی
زردی ناشی از شیر مادر یک وضعیت شایع و معمولاً بی‌خطر است که نباید مانع از ادامه شیردهی شود. مزایای شیر مادر برای سلامت نوزاد بسیار بیشتر از نگرانی‌های زردی است. با شیردهی منظم، نظارت دقیق و در صورت نیاز استفاده از فتوتراپی، اکثر نوزادان به سرعت بهبود می‌یابند.
تغذیه کافی و مناسب کلید پیشگیری و درمان است. مادران باید نوزاد خود را حداقل ۸ تا ۱۲ بار در روز شیر دهند و از رژیم غذایی سالم پیروی کنند. تغذیه کمکی نوزاد تنها در صورت توصیه پزشک باید انجام شود.
اگر نوزادتان دچار زردی شده است، نگران نباشید اما جدی بگیرید. مراقبت صحیح و به موقع می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری کند. برای دریافت خدمات اجاره دستگاه زردی در منزل، مشاوره شیردهی و پیگیری تخصصی با ۰۹۱۲۹۳۳۳۱۳۴ تماس بگیرید.
سوالات متداول مادران درباره زردی و شیردهی
آیا زمان بروز زردی باید شیردهی را قطع کنم؟
خیر، قطع شیردهی معمولاً توصیه نمی‌شود. شیر مادر بهترین غذا برای نوزاد است و قطع آن تنها در موارد بسیار خاص و به تشخیص پزشک انجام می‌شود.
چه غذاهایی به کاهش زردی کمک می‌کنند؟
مادران شیرده باید غذاهای پرفیبر، سبزیجات تازه، پاپایا، انبه، ماهی سالمون، توفو و آب فراوان مصرف کنند. از غذاهای چرب، روغنی، تند، فست‌فود، نوشابه‌های گازدار و الکل بپرهیزید.
تفاوت زردی شیر مادر با زردی شیردهی چیست؟
زردی شیر مادر بعد از هفته اول در نوزادان سالم ظاهر می‌شود، در حالی که زردی شیردهی زمانی رخ می‌دهد که نوزاد به اندازه کافی شیر دریافت نمی‌کند.