زخمی شدن کودکان یکی از رایج‌ترین دغدغه‌های والدین است. چه یک بریدگی ساده باشد یا خراش عمیق‌تر، نحوه مراقبت از زخم کودک تاثیر مستقیمی بر سرعت بهبود، پیشگیری از عفونت زخم کودک و کاهش جای زخم دارد. نحوه مراقبت از زخم کودک شامل چند مرحله اساسی است: ابتدا باید آرامش خود و کودک را حفظ کنید، سپس دست‌ها را کاملاً بشویید و منطقه زخم را با آب و صابون تمیز کنید. اگر خونریزی وجود دارد، با فشار ملایم آن را متوقف کنید و هرگونه ذره خارجی را با احتیاط خارج کنید. پس از خشک کردن زخم، می‌توانید یک کرم ضدعفونی مناسب بزنید و آن را با پانسمان استریل بپوشانید. در صورتی که زخم عمیق، بزرگ یا دارای خونریزی شدید باشد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
مراحل تمیز کردن زخم کودک گام به گام
اولین و مهم‌ترین قدم در درمان زخم کودک، تمیز کردن صحیح آن است. این مرحله از ورود میکروب‌ها و پیشگیری از آلودگی زخم جلوگیری می‌کند.
مرحله اول: آماده‌سازی
قبل از هر اقدامی، آرامش خود را حفظ کنید. اضطراب شما به کودک منتقل می‌شود و او را ناآرام‌تر می‌کند. دست‌های خود را حداقل ۲۰ ثانیه با آب گرم و صابون بشویید. کودک را به حالت نشسته یا دراز کشیده راحت قرار دهید تا استرس او کاهش یابد.
مرحله دوم: شستشوی زخم
منطقه زخم را زیر آب ولرم جاری قرار دهید. این کار بهترین روش برای خارج کردن خاک، شن یا سایر ذرات خارجی است. با استفاده از صابون ملایم، اطراف زخم را به آرامی بشویید اما مستقیماً داخل زخم را با صابون تمیز نکنید. اگر ذرات خارجی در زخم باقی مانده، می‌توانید با موچین تمیز و ضدعفونی‌شده آن‌ها را خارج کنید، اما در صورتی که جسم بزرگی عمیقاً فرو رفته، هرگز خودتان سعی در خارج کردن آن نکنید.
مرحله سوم: متوقف کردن خونریزی
اگر زخم خونریزی دارد، با یک پارچه تمیز یا گاز استریل، فشار مستقیم و ملایم به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه اعمال کنید. محل زخم را در صورت امکان بالاتر از سطح قلب نگه دارید. اگر خون از لابه‌لای گاز خارج شد، آن را برندارید و یک لایه دیگر روی آن بگذارید. توجه داشته باشید که هرگز از بند شریانی استفاده نکنید.
مرحله چهارم: خشک کردن و ضدعفونی
پس از شستشو، زخم را با یک حوله تمیز و نرم به آرامی خشک کنید. در این مرحله می‌توانید یک لایه نازک کرم یا پماد آنتی‌بیوتیک مناسب کودکان بزنید، اما برای زخم‌های جزئی الزاماً نیازی به این کار نیست. از استفاده الکل، پراکسید هیدروژن یا ید بپرهیزید چراکه این مواد می‌توانند بافت سالم را آسیب بزنند و روند بهبود را کند کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نحوه صحیح تمیز کردن و ضدعفونی زخم‌ها، می‌توانید به راهنمای جامع Wound care مراجعه کنید.
انتخاب پانسمان مناسب برای زخم کودکان
پاسنمان مناسب بخش مهمی از نحوه مراقبت از زخم کودک می باشد. انتخاب نوع مناسب پانسمان بستگی به نوع، اندازه و محل زخم دارد.
انواع پانسمان
چسب زخم ساده: برای بریدگی‌های کوچک و سطحی که خونریزی آن متوقف شده، مناسب است. این چسب‌ها از ورود آلودگی جلوگیری می‌کنند.
- گاز استریل: برای زخم‌های بزرگ‌تر یا زخم‌هایی که ترشح دارند، استفاده از گاز استریل به همراه نوار چسب پزشکی توصیه می‌شود. گاز را روزانه یا هنگامی که خیس یا کثیف شد تعویض کنید.
- پانسمان هیدروکلوئیدی: این پانسمان‌های مدرن محیط مرطوبی ایجاد می‌کنند که به بهبود سریع‌تر زخم کمک می‌کند. مخصوصاً برای خراش‌های پوستی و سوختگی‌های جزئی مفید هستند.
- بانداژ مایع: برای بریدگی‌های کوچک روی نواحی مانند انگشتان که پوشاندن آن‌ها دشوار است، گزینه خوبی است. این محصول ضدآب بوده و چند روز باقی می‌ماند.
نحوه مراقبت از زخم کودک: نکات مهم بستن پانسمان
زخم را طوری بپوشانید که تمام سطح آن پوشیده شود اما پانسمان آن‌قدر سفت نباشد که گردش خون را مختل کند. برای بریدگی‌ها، سعی کنید لبه‌های زخم را با ملایمت به هم نزدیک کنید. پانسمان را روزانه چک کنید و در صورت خیس یا کثیف شدن، فوراً آن را تعویض کنید. اگر کودک شما زیر ۳ سال است، از چسب‌های مایع در نواحی که ممکن است کودک آن را بکند و در دهان بگذارد خودداری کنید.
هزینه پانسمان زخم در منزل توسط پرستاران حرفه‌ای دکتر حاضر متناسب با نوع زخم و تعداد جلسات است و می‌توانید با شماره ۰۹۱۲۹۳۳۳۱۳۴ تماس بگیرید و مشاوره رایگان دریافت کنید.
علائم هشداردهنده عفونت زخم کودکان
|
علامت |
توضیحات |
|
قرمزی و گرمی |
پوست اطراف زخم قرمز، داغ و ملتهب می‌شود |
|
تورم فزاینده |
ورم محل زخم افزایش یافته و به اطراف گسترش می‌یابد |
|
ترشح چرک |
خروج مایع زرد یا سبز رنگ با بوی نامطبوع |
| درد شدید |
احساس درد بیشتر از روزهای اول |
| تب |
دمای بدن کودک بالای ۳۸ درجه |
| خطوط قرمز |
ظاهر شدن خطوط قرمز رنگ از زخم به سمت بالا |
مراقبت‌های ویژه برای زخم‌های عمیق کودکان
زخم‌های عمیق، بریدگی‌های بزرگ و پارگی‌ها نیاز به مراقبت دقیق‌تر دارند. این زخم‌ها اغلب به درمان پزشکی و بخیه نیاز پیدا می‌کنند.
نحوه مراقبت از زخم کودک: کی باید زخم را بخیه کرد؟
بریدگی‌هایی که عمق زیادی دارند و لبه‌های آن از هم باز است، بریدگی‌هایی با طول بیش از نیم سانتیمتر، بریدگی روی صورت حتی اگر کوچک باشد، و زخم‌هایی که در نواحی متحرک بدن مانند مفاصل، کف دست یا انگشتان است، معمولاً نیاز به بخیه دارند. بخیه‌ها باید ترجیحاً ظرف ۸ ساعت و حداکثر ۲۴ ساعت پس از آسیب زده شوند تا از عفونت جلوگیری شود.
نحوه مراقبت از زخم بخیه‌خورده
پانسمان را تا زمان تعیین‌شده توسط پزشک (معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز) خشک و تمیز نگه دارید. از خیس شدن بخیه‌ها در ۴۸ ساعت اول اجتناب کنید. اگر پزشک اجازه داد، می‌توانید با احتیاط کودک را حمام کنید اما محل بخیه را خشک نگه دارید. از کشیدن یا خاراندن بخیه‌ها جلوگیری کنید. برای کودکان کوچک‌تر ممکن است نیاز باشد از لباس‌های محافظ یا دستکش استفاده کنید.
تغذیه مناسب برای بهبود زخم
التیام زخم کودکان نیازمند تغذیه مناسب است. رژیم غذایی کودک باید شامل پروتئین کافی (گوشت، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات) برای ترمیم بافت‌ها، ویتامین C (مرکبات، توت‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای) برای تولید کلاژن، ویتامین A (هویج، کدو، سبزیجات برگ سبز) برای تقویت سیستم ایمنی، و روی (گوشت قرمز، آجیل) برای تسریع بهبود باشد. همچنین مایعات کافی به کودک بدهید تا بدن او هیدراته بماند.
برای درمان سوختگی در منزل که نوع خاصی از آسیب پوستی است، می‌توانید از خدمات تخصصی پرستاری بهره‌مند شوید.
دلیل دیر خوب شدن زخم
دلیل دیر خوب شدن زخم، عواملی مانند عمق زیاد زخم، عفونت پنهان، سوء تغذیه، دیابت یا اختلالات ایمنی، حرکت زیاد کودک هستند که مانع جوش خوردن زخم می‌شود، یا عدم رعایت نکات بهداشتی می‌تواند دلیل آن باشد. در این موارد حتماً با پزشک مشورت کنید.
نتیجه‌گیری: اهمیت نظارت بر بهبود زخم کودک
نحوه مراقبت از زخم کودک تنها به تمیز کردن و پانسمان محدود نمی‌شود، بلکه نظارت مستمر بر روند بهبود نیز ضروری است. بیشتر زخم‌های سطحی طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابند، در حالی که زخم‌های عمیق‌تر ممکن است چند هفته طول بکشد. هر روز زخم را بررسی کنید و مطمئن شوید که علائم بهبود (کاهش قرمزی، کوچک شدن اندازه زخم، تشکیل پوست جدید) وجود دارد.
یادتان باشد که پیشگیری از آلودگی زخم با رعایت بهداشت و تعویض منظم پانسمان امکان‌پذیر است. اگر احساس می‌کنید که خودتان قادر به مراقبت صحیح نیستید، یا زخم پیچیده است، از خدمات پرستاری منزل استفاده کنید. پرستاران حرفه‌ای می‌توانند پانسمان را به‌طور اصولی انجام داده و علائم عفونت را زودتر تشخیص دهند.